چگونه با شوک فرهنگی بعد از مهاجرت به کانادا مقابله کنیم؟

کانادا یک کشور چند فرهنگی است. مردم کانادا از طیف گسترده ای از ملیت ها، نژادها، مذاهب و فرهنگ های مختلف تشکیل شده اند. این تنوع فرهنگی، برآمده از قرن ها مهاجرت می باشد. در نتیجه، در حال حاضر این تنوع جمعیت، یکی از ویژگی های مشخص جامعه ی کانادایی می باشد.

دولت کانادا برای تنوع جمعیت، ارزش زیادی قائل بوده و تلاش می کند تا از میراث فرهنگی شهروندان خود حمایت کند. از طریق قانون چند فرهنگی کانادا، کانادایی ها را تشویق می کند تا به زبان، مذهب و میراث خود افتخار کرده و به حفظ آداب و رسوم و سنت های خود بپردازند و این تا زمانی است که آنها هیچیک از قوانین کانادا را نقض نکنند. به عنوان مثال در سال های گذشته هر 2 سال یک بار در ماه می برنامه ای تحت عنوان "روز میراث فرهنگی ایران" در موزه رویال انتاریو برگزار می شد و فرهنگ ایرانیان را به مدت دو روز به نمایش می گذاشت تا جامعه امروزی کانادا شناخت کامل تری از آن به دست آورد. این رویداد فرصتی بسیار مناسب بود تا کانادایی ها و همچنین ایرانیان ساکن تورنتو و شهرهای اطراف از رقص، موسیقی، نقاشی و دیگر هنرهای ایرانی بازدید کنند. و این موضوع به خصوص برای گروه سنی نوجوانان جامعه ایرانی که  نسل جدید است و وظیفه دارد تاریخ و فرهنگ ایران را در آینده حفظ خواهد کرد بسیار اهمیت داشت.

اما با وجود سیاستهای چندفرهنگی کانادا ، برای ما به عنوان یک مهاجر، ممکن است سازگاری با آداب و رسوم، شیوه های زندگی روزمره و سیستم های اجتماعی اینجا با ایران تفاوت های زیادی داشته و زندگی در سال های اول سخت به نظر باشد. بنابراین مرحله یکی شدن در جامعه کانادایی  و روش های زندگی در این کشور ممکن است دشوار بوده و مستلزم تلاش زیادی از جانب ما باشد.

وقتی ما خود را در فرهنگ جدیدی که کاملا با فرهنگ کانادایی فرق دارد می ببینیم ممکن است دچار شوک فرهنگی شویم. این شوک فرهنگی ممکن است بصورت اضطراب، تعجب، بلاتکلیفی، سردرگمی و احساسات مشابهی بروز نماید و ممکن است در حین سازگار شدن با محیط جدید نیز درگیر این احساسات باشیم. این مسئله می تواند باعث شود که ما در درک اینکه چه چیزی مناسب است و چه چیزی مناسب نیست نیز دچار مشکل شویم. گاهی اوقات، این شوک با تنفر یا نارضایتی از جنبه های خاصی از فرهنگ متفاوت جدید، آمیخته می شود.

اما لازم نیست که به شوک فرهنگی به عنوان چیزی منفی بنگریم که باید از آن اجتناب نمود. بلکه به این مسئله به عنوان گام مهمی در سازگاری خود با زندگی جدید نگاه کنیم. همه ما به زودی درخواهیم یافت که رسوم کشور عزیزمان ایران  و کانادا را بصورت خوب و بد تفکیک کرده و آنگاه هر کدام را پذیرفتیم در زندگی خود بگنجانیم.

شوک فرهنگی نوعی بیماری بالینی و یا پزشکی نیست. راهی ساده برای توضیح احساسات یک فرد پس از جا به جا شدن از یک فرهنگ به فرهنگی جدید و متفاوت است. زمانی که ما به یک مکان جدید جا به جا می شویم مطمئنا باید با بسیاری از تغییرات مواجه شویم. این تغییرات می توانند بسیار مهیج و زیبا باشند. و همین طور می توانند بسیار ناراحت کننده باشند. ما ممکن است غمگین شویم ، مضطرب شویم ، احساس بطلان و ناامیدی کنیم و بخواهیم به خانه ی قبلی مان برگردیم.

اما این طبیعی است که ما باید زمانی را برای سازگار شدن سپری کنیم. مردمی که در فرهنگ های متفاوت با ما ، بزرگ شده اند، ارزش ها و عقایدشان با ما متفاوت است. به دلیل این تغییرات ، چیزهایی که در موردش صحبت می کنند ، روش هایی که به کار می برند و اهمیت یکسری از عقاید گوناگون برای آنها ممکن است بسیار با چیزی که ما با آن بزرگ شده ایم متفاوت باشد. شاید بسایری از شمات مثال های زیادی برای این موضوع داشته باشید. ولی خبر خوب این است که شوک فرهنگی موقتی است!

اما چه چیز باعث شوک فرهنگی می شود ؟

برای اینکه بهتر معنی شوک فرهنگی را بفهمید بهتر است روی واژه فرهنگ بیشتر تمرکز کنیم. شما می دانید که ژن ها بخش بزرگی از رفتار و قیافه تان را تعیین می کنند. چیزی که شما نمی دانید این است که محیط پیرامون شما هم اثر بسیار زیادی بر روی ظاهر و رفتار شما دارد.

محیط پیرامون شما هوایی نیست که تنفس می کنید یا غذایی که می خورید، اگرچه قسمت اعظم آن را فرهنگ تشکیل می دهد. فرهنگ متشکل از چیزهایی ست که در یک جامعه از خانواده ، دوستان ، رسانه ها ، ادبیات آن منطقه و حتی غریبه ها یاد می گیریم. فرهنگ چیزهایی است که بر اعمال ، ظواهر و نحوه ارتباط برقرار کردن مردم یک منطقه تاثیر دارد. اغلب شما ناخواسته در حال یادگیری بسیاری از مسائل هستید چون که به نوعی طبیعتتان شده است. برای مثال : نحوه دست دادن با کسانی که ملاقات می کنید ، زمان غذا خوردنتان ، چیزهایی که فکر می کنید با مزه اند و یا دیدگاهتان از مذهب.

وقتی که شما به کشور و یا حتی شهری جدید مهاجرت می کنید ؛ به طور معمول فرهنگی که وارد آن می شوید با جای قبلی تان فرق دارد گاهی این فرهنگ ها مشابه اند ، و گاهی می توانند بسیار متفاوت و حتی مغایر باشند. گاهی اوقات چیزی که برای شما کاملا عادی است ، مانند روزه گرفتن برای یک فرهنگ دیگر می تواند کاملا غیر عادی باشد. این تغییرات فرهنگی می تواند کار سازگاری با محیط جدید را برای شما بسیار سخت کند. ممکن است با لباس های نا آشنا ، غذاهای عجیب ، آب و هوای متفاوت و همین طور افراد ، مدارس و ارزش های عجیبی مواجه شوید و ناگهان می فهمید برای کارهایی که قبلا به راحتی انجام می دادید به سختی تلاش می کنید. مقابله با این تفاوت ها می توانند بسیار نگران کننده باشند. این احساسات قسمتی از سازگاری با فرهنگ جدید است.

شوک فرهنگی چه حسی دارد ؟

سازگاری هر کس با فرهنگ جدید با دیگری متفاوت است. در بعضی مواقع آدم ها از تغییر مکان هیجان زده می شوند اگر چه ممکن است از پشت سر گذاشتن خانه ی قبلی و افرادی که می شناختند ناراحت باشند. ولی جا به جایی را یک جور ماجراجویی می پندارند و یا چیزهای جالبی درباره خانه ی جدیدشان می شنوند. بعضی ها همین طور می مانند ولی مشکلات سازگاری یک دفعه رخ نمی دهند. در بعضی افراد ، هیجان اثر بی رمقی و نا امیدی را کمرنگ می کند و هنوز هم آنها با فهمیدن اطراف خود مشکل دارند. از سوی دیگر افرادی هم هستند که از اول مخالف تغییر مکان بوده اند و این بی رمقی آنها از همان اول که می فهمند باید جا به جا شوند شروع می شود چون این را دوست ندارند و در همان جای قبلی احساس خوشبختی می کنند و این ادامه می یابد تا جایی که می فهمند چقدر خانه ی جدیدشان ناآشناست. به هر حال مردم شوک فرهنگی را در روش های مختلفی تجربه می کنند.

موارد زیر در این شوک رایج اند :

- عدم تمایل به بودن در کنار افرادی که با شما متفاوت اند . 

- ناراحتی ، تنهایی ، اضطراب ، عدم تمرکز 

- احساس رها شدن و یا سوء تفاهم 

- گسترش دیدگاه های منفی و سطحی راجع به فرهنگ جدید

- بی رمقی و ناامیدی

- احساس غربت بسیار شدید

این حس های ناراحت کننده شما را اغوا می کنند تا از محیط پیرامونتان فاصله بگیرید و فرهنگ جدید را رد کنید. بهتر است اینگونه برداشت نشود! اگر آرام بمانید ، مشاهده کرده و بیاموزید و پیش بینی روشنی داشته باشید به احتمال زیاد در می یابید که این مشکلات نیز می گذرند. اما احساس افسردگی می کنید و قادر نیستید درست عمل کنید حتی بعد از گذشت چند ماه . پس حالا چگونه با این مشکلات احتمالی دست و پنجه نرم می کنید ؟ چگونه می توانید در محیط جدید احساس راحتی کنید ؟ 

این خوب است که هرچه زودتر با زبان انگلیسی یا فرانسه بر حسب شهری که در آن زندگی میکنید تا حد قابل قبولی آشنا شوید. نفهمیدن چیزی که مردم می گویند به همان اندازه اذیت کننده است که بخواهید حرف خود را به آنها بفهمانید. روش ها و منابع زیادی برای یادی گیری زبان وجود دارد. اما هر روشی که پیش می گیرید بدانید که تمرین مکرر رمز موفقیت است. بسیاری از افراد نگران صحبت کردن با زبانی هستند که به آن عادت ندارند و فکر می کنند اگر میان حرف هایشان تپق بزنند دیگران او را دست می اندازند. این شما را به تمرین با هم پایه هایتان سوق می دهد ولی فراموش نکنید که با پیشرفته ها نیز تمرین کنید این باعث می شود که اشتباهتان را دریابید و آنها را اصلاح کنید. ممکن است شما راحتی خود را میان دیگران از دست بدهید وقتی مجبورید با تپق و چند بار تکرار موضوعی را به شنونده بفهمانید ولی به یاد داشته باشید که چیزی ندارید که از آن شرمگین باشید. حتی اگر با زبان جدید آشنایید این احتمال می رود که زیاد از حرف های میانه و کوچه بازاری سر در نیاورید. این یکی از دهها دلیلی است که خوب بودن مطالعه روی فرهنگی که در آن غوطه ورید را توجیه می کند.

 محمد ابراهیمی (بخش روانشاسی)

بی بی سی (ویدیو )